Državne institucije BiH, Federacija i nekoliko kantona u ovom entitetu su na „režimu” privremenog finansiranja, koji može trajati najduže tri mjeseca, odnosno do 31. marta. Sat otkucava, od brzine formiranja vlasti zavisi usvajanje budžeta.

Prethodne godine budžeti na svim nivoima u BiH su iznosili više od osam milijardi KM (oko četiri miljarde eura). To znači da svake sekunde (danju i noću), prema istraživanju Fondacija Centar za zastupanje građanskih interesa, država prosječno potroši 267 KM.

Neusvajanje budžeta države, Federacije i nekoliko kantona u ovom entitetu, zatim sistem privremenog finansiranja, što je za Federaciju nametnuo visoki predstavnik Valentin Inzko, (koristeći tako svoje Bonske ovlasti), govori o odsustvu ekonomske politike, ističe profesor Univerziteta u Tuzli dr. Izudin Kešetović.

“Ono što karakteriše ovu budžetsku i kalendarsku godinu je da će objektivno BiH imati nedostatak fiskalnog kapaciteta da pokrije sve svoje izdatke u dijelu socijalnih potreba, prije svega da stabilizira dva osnovna segmenta socijalne politike, a to je sistem penzionog i zdravstvenog osiguranja i da ublaži soscijalno negativne efekte u dijelu nezaposlenosti i onih kategorija stanovništva koji žive od socijalne pomoći. Stoga je izlišno govoriti o tome da se može uspostaviti sistem ekonomskoga budžeta, odnosno da se može uspostaviti jedna ekonomska politika koja će obezbijediti ekonomski razvoj. Pretpostavke za to su bitne strukturalne promjene u cjelokupnom sistemu. BiH mora da uđe u reformu prije svega penzionog i zdravstvenog osiguranja”, kaže Kešetović.

Republika Srpska je dobila budžet od 1,6 milijardi KM. Federacija BiH planira iznos od milijardu i 560 miliona. Za institucije BiH traži se milijarda i 42 miliona KM. Sve su to viši iznosi od prethodnih godina. Kakve su šanse da veća količina novca otvori razvojne perspektive zemlje? Evo kako na to gleda Igor Gavran, projekt menadžer Sektora za makroekonomiju Vanjskotrgovinske komore BiH: “Prave razvojne budžete u BiH ne možemo očekivati bez radikalne reorganizacije cijele države”, navodi Igor Gavran.

“Što se tiče šansi u sadašnjim trendovima, sa postojećom ustavnom strukturom i neracionalnom administracijom, takva šansa u skoroj budućnosti definitivno ne postoji s obzirom da su trenutno budžeti praktičnou deficitu – i bez sredstava MMF-a čak ni postojeće trošenje ne bi bili u stanju da servisiraju. Znači, u jednom višegodišnjem periodu, ako ne dođe do strateških promjena i reorganizacije BiH, sigurno da budžeti tek u najboljem slučaju mogu imati neku malu razvojnu komponenetu koja bi uz sredstva od kredita Svjetske banke i drugih međunarodnih institucija mogla doprinijeti razvoju. Ali prave razvojne budžete u BiH ne možemo očekivati bez radikalne reorganizacije cijele države”, navodi Igor Gavran.

Pijani milijarderi

Za sada postoje naznake da se povećanim budžetima žele pokriti plate i drugi izdaci za novozaposlene u administracijama na svim nivoima. Jer, već je viđeno da oni koji dolaze na vlast, dovode svoje ljude. To je zapažanje i ekonomskog analitičara iz Banjaluke Damira Miljevića.

“Ono što smo se uvjerili prethodnih godina je da je zapošljavanje u budžetskim organizacijama, odnosno u javnoj administraciji glavni način na koji političari i političke stranke namiruju svoje članove i članove porodica. Prema tome, oni su potpuno svjesni šta rade, a gdje to vodi, to njih apsolutno puno ne interesuje”, smatra Miljević.

Evo i primjera: ”Možda je interesantno Ministarstvo finansija RS koje je 2005. godine imalo 78 zaposlenih, a trenutno ima oko 260. Trenutno za nivo BiH ima raspisanih konkursa za još 300 ljudi u administraciji.” Za troškove administracije, od države, preko entiteta do kantona – dakle bez opština, odlazi polovina ukupnih budžeta. Prošle godine u te namjene je izdvojeno preko tri milijarde KM.