Tlo nastaje složenim fizičko-hemijskim i biološkim procesima. Površinski rastresit sloj zemlje-produktovani tlo je element fizičko-geografske sredine i ono nastaje uzajamnim uticajima klime, geološkog sastava, reljefa, hidroloških karakteristika, vegetacije i aktivnosti čovjeka.20 Na području kalesijske opštine zastupljena su ova tla i to:

1. aluvijalna tla;
2. dolinska tla;
3. brežuljkasta tla i
4. brdska tla.

Aluvijalna tla

To su recentna tla koja se nalaze u uskom pojasu duž vodotoka rijeke Spreče, Male Spreče, Gribaje, kod Kaurskog Vrela, u dolini Sajtovića Rijeke, te na krajnjem jugu opštine na Bišini u Baćanovića Bare. Ova tla se nalaze uglavnom na nižim nadmorskim visinama, međutim na krajnjem jugu opštine nalazi se i na planini Bišini na nadmorskoj visini od oko 700 metara.

Aluvijalna tla se dijele na:

-aluvijalna karbonantna pjeskovita tla;
-aluvijalna bezkarbonantna šljunkovita-antropogena tla;
-aluvijalna kisela pjeskovita tla;
-aluvijalna -deluvijalna bezkarbonantna tla;
-aluvijalna deluvijalna kisela tla;
-aluvijalna karbonantna tla;
-aluvijalna bezkarbonantna tla i
-aluvijalna ?deluvijalna kisela humozna tla.

Aluvijalna tla uglavnom imaju osrednji sadržaj humusa i on iznosi od 1 do 5%. Procenat humusa zavisi od erozionog materijala koji donose vodotoci. Ova tla su veoma prozračena ali osnovni nedostatak im je što ne zadržavaju vodu. Aluvijalna tla ovog područja su redovno pod kulturama kukuruza i pšenice, a mjestimično pod povrćem, jer postoji mogućnost navodnjavanja.

Druge kulture nije preporučivo na ovom tlu uzgajati zbog poplava. Ovo su veoma produktivna tla, a osnovni uslov za povećanje njihove produktivnosti jeste regulacija sliva Spreče.
Dolinska tla

Dolinska tla su takođe, recentna tla koja zbog vegetacije koja raste na njim nazivaju i livadska tla. Pružaju se gotovo cijelom terasom rijeke Spreče, a njihovo prostiranje je vezano usko za reljef.

Ova tla se dijele na:

-smeđa degradirana(livadska) glejna tla;
-dolinska(livadska) karbonantna tla;
-smeđa(livadska) bezkarbonantna tla;
-crnice (livadske) karbonantne;
-smeđa karbonantna tla na karbonantnoj drobini;
-mineralno-močvarna glejna bezkarbonantna tla;
-dolinske prahulje i
-smeđa(livadska) karbonantna tla.

Na području opštine Kalesija dolinska tla su većinom pod poljoprivrednim kulturama, a dijelom na njima su i naselja i putne komunikacije. S obzirom da ova tla nisu vodopropusna na mjestima su uočljive močvare a naizrazitije su u dolini Sprečkog polja.

Produkt ovih tla može se još više povećati ako se primjene odgovarajuće hidrotehničke mjere.
Brežuljkasta tla

Ova tla su recentnog i reliktnog porijekla. Nastavljaju se na dolinska tla i zahvataju veći dio kalesijske opštine. To su tla koja su razvijena na matičnim supstratima: pijescima, glinama, loporima i na čvrstim supstratima. Ova tla su na mjestima stjenovita i matični supstrat im izbija na površinu.

Na području kalesijske opštine postoje slijedeći podtipovi bržuljkastih tla:

– sionice;
– žuto-smeđa kisela tla na pijescima;
-terasne prohulje;
-smeđa degradirana tla na glinama;
-žuto-smeđa tla na pijescima;
-smeđa tla na glinama;
-smeđa tla na pješčarama i
-smeđa plitka tla na serpentinama.

S obzirom da ova tla zahvataju strmnije i više predjele, što otežava upotrebu mehanizacije, te se manje koriste kao oranične površine. Najviše se koriste kao pašnjaci i livade, a predstavljaju prije svega glavne voćarske rejone ove opštine. Ova tla su podložna eroziji, pa iziskuju radove na njenom sprečavanju.
Brdska tla

Ova tla su reliktna i zahvataju visoke predjele Majevice i Bišine, odnosno nalaze se na sjevernom i južnom dijelu opštine. Stjenoviti matični supstrat po pravilu izbija iz zemlje. Humusni sloj je veoma plitak, a često ga i nema.

Brdska tla se dijele na:

-smeđa tla na trošnim krečnjacima;
-smeđa tla na jedrim krečnjacima;
-smeđa tla na flišu;
-smeđa tla na škriljcima;
-smeđa tla na konglomeratima i
-smeđa tla na serpentinama.

Ovo nisu poljoprivredna tla, nego zemljišta pod šumom i ljekovitim biljem.