24.jan.2012
[sata info]
Solarna oluja pojavila se u nedjelju oko 4.00 sati ujutro, njena radijacija stigla je na Zemlju oko sat kasnije, a pogodiće nas sa tri različita efekta u tri različita vremena. Vrhunac će biti danas, 24. januara, a nastaviće se vjerovatno i tokom srijede, čitavog dana. Najveća posljedica je radijacija, navode iz Centra za predviđanje svemirskog vremena pri Nacionalnoj okeanskoj i atmosferskoj kancelariji (NOAA) u Koloradu.
Radijacija izaziva najveću zabrinutost zbog mogućeg ometanja rada satelita i astronauta u svemiru. Oluja, klase M3.2, može da uzrokuje probleme u komunikaciji aviona koji putuju preko polova, istakli su naučnici.
Radijacija, koja je u obliku protona došla od Sunca brzinom od 150 kilometara na sat. Smatra se da je njen nivo jak. Prema skali NOAA-e, postoje dva visoka nivoa radijacije – jaka i ekstremna. Iako su su zabilježene jače sunčeve oluje, ovo je najjača radijacija od maja 2005. godine.
“Čitav prostor između nas i Jupitera je prosto ispunjen protonima i ne možete ih se samo tako riješiti. Zato će se efekti zadržati nekoliko dana”, objasnio je fizičar iz NOAA Dag Biseker.
Solarni i stručnjaci američke svemirske agencije NASA ispitali su očekivane efekte ove oluje i zaključili da šestero astronauta na Međunarodnoj kosmičkoj stanici ne treba da urade bilo šta da se zaštite od radijacije.
Solarna erupcija praćena je sa jednim do tri udarca.
“Prvo dolazi elektromagnetna radijacija, praćena radijacijom u obliku protona. Onda, nas, konačno, pogađa izbačena koronalna masa (CME) – plazma samog Sunca. Ona obično putuje oko 1,6 do 3,2 miliona kilometara na sat, ali je ova oluja posebno brza i kreće se 6,4 km/h”, naveo je Biseker.
U utorak, kada oluja bude na vrhuncu, upravo će tada Zemlju pogoditi brzi oblak plazme, kriveći magnetno polje naše planete. Upravo je sunčeva plazma ta koja uzrokuje većinu primjetnih problema na Zemlji, poput prekida rada električne mreže.
Solarna oluja je 1989. uzrokovala masivni nestanak struje u Kvebeku u Kanadi. Takođe može da “povuče” auroru borealis prema jugu. Naučnici smatraju da će aurora biti vidljiva iz gornjeg dijela Sjeverne Amerike sutra uveče.
Izgleda da je izbacivanje koronalne mase, ovaj put, umjereno, sa mogućnošću da postane jako. Najgore efekte oluje osjetiće, vjerovatno, sjeverni dio Zemlje.
Posljednjih nekoliko godina Sunce je bilo “tiho”, što bi se reklo kao zatišje pred buru. To je normalni, “mirni” dio sunčevog 11-godišnjeg ciklusa aktivnosti. Naučnici su prošle godine špekulisali da će naša zvijezda ući u neuobičajeno “tihi” ciklus, koji se događa otprilike jednom u stoljeću.
“Sada, međutim, izgleda da ipak nije riječ o neobično mirnom ciklusu”, istakao je Biseker.
Naučnici su ranije istakli da je moguće da će se ljudi osjećati “čudno” tokom solarne oluje, ali su istakli da osim malo vjerovatnog prekida rada satelita ili strujne mreže, te pojačane aurora borealis, neće biti drugih efekata.
“Ljudi kojima GPS treba da pokaže preciznost u centimetar treba da brinu, a ne oni koji hoće samo da pomjere automobil 30 metra naprijed”, istakao je Biseker.
Studije su ranije pokazale povezanost vremena i klime na Zemlji sa sunčevim olujama, pa je moguće da su varijacije u temperaturi upravo posljedica sve jačeg naleta koronalne mase.
Velika solarna oluja 1972. uzrokovala je prekid telefonskih komunikacija u Ilinoisu, saveznoj američkoj državi, a Kanađani i danas pamte 1989, kada je šest miliona ljudi u Kvebeku ostalo bez struje, u hladnoj zimskoj noći, nakon što je solarna oluja prekinula strujnu mrežu. Astronauti na MKS morali su da se sakriju duboku u stanicu kada je velika sunčeva oluja pogodila senzore velikog broja satelita u orbiti 2003.
Plazma je kvazi-neutralni skup čestica, koje izvode zajedničko ponašanje. Njen sastav je isti kao i sunčeva unutrašnjost. Sastoji se, dakle, uglavnom od potpuno jonizovanog vodonika, pa ima protona i elektrona, sa malim udjelom drugih atoma, sa istim procentom kao u fotosferi, prividnoj površini Sunca.
24sata.info
1°