Kalesija je 23. maja 1992. godine postala prvi oslobođeni grad u Bosni i Hercegovini, a ova pobjeda odjeknula je širom BiH. Bio je to dodatni motiv braniocima naše zemlje, ali i veliko olakšanje za stanovništvo i borce u Kalesiji.

Drugog maja 1992. godine Kalesija se među prvima našla na udaru velikosrpskog agresora. Nakon sedmodnevnog granatiranja, 9. maja započeo je snažan napad, a velikosrpski agresor 11. maja 1992. godine zauzima centar Kalesije sa teritorijem istočno od rijeke Bjeljevac, izuzev naselja Zukići i Jajići. Prodor srpskih jedinica zaustavljen je na Bjeljevcu, čime je spriječena namjera srpskih jedinica da se spoje sa jedinicama JNA koje su i dalje bile na Aerodromu Dubrave i u tuzlanskoj kasarni. Da im je spajanje uspjelo, historija ovog kraja i cijele BiH bila bi potpuno drugačija.

Nakon žestokog otpora na Bjeljevcu, koji je totalno iznenadio tehnički i vojno nadmoćnijeg velikosrpskog agresora, uslijedilo je novo iznenađenje – kontranapad.

Kalesijski borci, uz pomoć nekih jedinica iz Tuzle i Podrinja, 23. maja 1992. godine kreću u kontranapad. Kada se činilo da akcija neće uspjeti, hrabri borci Prnjavorske čete probijaju agresorske linije i oslobađanju naselje Prnjavor, a zatim i centar Kalesije. U narednim danima uslijedilo je oslobađanje Dubnice, Kalesije Gornje i drugih naselja, čime je uspostavljena i putna komunikacija sa Sapnom i Teočakom, koji su bili ostali u okruženju.

U knjizi “Prnjavor kod Kalesije – S Prnjavorskom četom do pobjede”, opisano je okupiranje i oslobađanje Kalesije. Bivši borci Prnjavorske čete u jednom svom pismu za javnost, u vezi s početkom ratnih razaranja u toj općini, navode:

– Kalesija i Prnjavor su 10. maja 1992. godine napadnuti iz tri pravca, nalazli smo se u “potkovici”, a samo iz pravca Zvornika JNA je napadala sa sedam tenkova. Avioni MIG-29 su svakodnevno nadlijetali, kao i helikopteri za brzo prebacivanje jedinica. Vođene su žestoke borbe u samom gradu Kalesija i Prnjavoru i narednog dana, 11. maja, u poslijepodnevnim satima, slabo naoružani, bili smo prinuđeni da se povučemo i zauzmemo položaj na rijeci Bjeljevac. Naši gubici do tada su bili, sedam mrtvih boraca, jedan zarobljen i osam, teže i lakše ranjenih.

Okupaciju Kalesije u maju 1992. godine četnici su skupo platili. Među poginulim je bilo četrnaest “Belih orlova” iz Beograda, desetkovana je jedinica “Žute ose” koju su činili dobrovoljci iz Srbije, od Šapca do Kraljeva, a velike gubitke je imala i jedinica “Simini četnici” iz Rume.

– Mi, borci Prnjavorske čete smo uz pomoć ostalih jedinica, prvi ušli u svoj grad i oslobodili ga. U borbi! – navode bivši borci koje je predvodio dobitnik “Zlatnog ljiljana” Ibro Huremović.

Jedan od naredbodavaca i izvršilaca zločina na području kalesijske općine Zoran Obrenović zvani Aždaja, komandir paravojne jedinice “Beli orlovi”, poginuo je tog maja 1992. godine u centru Kalesije.

Kalesija je tako 23. maja 1992 postala prvi oslobođeni grad u Bosni i Hercegovini.

Tokom agresije na BiH borci iz Kalesije, raspoređeni u dvije brigade 205. brdsku i 242. sprečansko-muslimansku lahku brigadu “Gazije” i još nekoliko samostalnih jedinica, borili su se i na drugim ratištima, od Brčkog, preko Sapne i Teočaka, do Maglaja i Krajine. Kalesija je za slobodu BiH dala ukupno 431 šehida.

Dejtonski sporazum odredio je novu administrativno uređenje Bosne i Hercegovine. Kao posljedica tog uređenja 71 km2 odnosno 26,1 posto teritorije izdvojen je iz teritorije općine Kalesija koja je imala 272 km2 i pripojen novoformiranoj općini Osmaci.

Dan oslobađanja, 23. maj, u Kalesiji se slavi kao Dan općine.