Monstruozna ubistva u Gradačcu ponovo su u fokus javnosti vratila najekstremniju formu rodno zasnovanog nasilja koje se okonča ubistvom – femicid. Ali, da bismo u našoj svijesti učvrstili pojam femicid i to koliko je potrebno stati ukraj, hajde da se sjetimo nekih od žrtava koje su ubijene samo zato jer su ženskog spola.

Prema istraživanju koje je 2018. godine provela Organizacija za sigurnost i saradnju u Evropi (OSCE) o dobrobiti i sigurnosti žena u Bosni i Hercegovini, čak 48 posto žena u BiH iskusilo je neki oblik nasilja, uključujući i nasilje od strane intimnog partnera, nepartnera, uhođenje ili seksualno uznemiravanje, od svoje petnaeste godine.

Također, istraživanje je pokazalo da je skoro četiri od deset žena u BiH doživjelo psihičko, fizičko ili seksualno nasilje nakon navršene 15. godine života, od strane partnera ili drugih osoba.

Fizičko ili verbalno nasilje, nerijetko se završi ubistvom – femicidom – koje u našoj državi nema pravnu kvalifikaciju jer nedostaje zakon o zločinu iz mržnje nad osobama ženskog spola.

Slučajevi femicida u prethodne četiri godine

Dok se takav odnos u Bosni i Hercegovini ne promijeni, da bismo podigli svijest o tome koliko je femicid odnio žrtava koje bi danas bile među nama i, u konačnici, skrenuli pažnju vlasti da on konačno dobije pravnu kvalifikaciju, nabrojat ćemo samo neke od žrtava čiji su životi svirepo ugašeni.

Hicima iz automatske puške, u sarajevskom naselju Nedžarići je u novembru 2019. godine Nedžad Čaušević ubio svoju bivšu djevojku Sanelu Trstenu (39). Čaušević se potom odmetnuo u bjekstvo, a nakon što ga je policija locirala on je izvršio samoubistvo.

Sumejja Dedović (25) ubijena je 2019. godine na Stupu. Osumnjičeni za ubistvo na je Sumejjin tadašnji momak Edvin Avdić (25) iz Goražda.

U decembru 2020. godine je ubijena Jasmina Klico. Ubio ju je kolega s posla Elvir Hajdarević kojeg je Kantonalni sud Sarajevo osudio na 11 godina zatvorske kazne za ovo krivično djelo, klasifikovano kao “ubistvo”, a ne kao rodno zasnovano ubistvo, ili ubistvo zbog rodne pripadnosti.

U Podhrastovima, Sarajevo, je 2020. god. ubijena 60-godišnja Suada Ljubović. Zločin je izvršio njen suprug Sulejman Ljubović zvani Kise, a prema informacijama koje su poznate u javnosti od tog zločina koje se dogodilo u decembru 2020. godine, ubistvu je prethodila svađa, a suprug je svoju Suadu usmrtio udarcima čekića.

Halida Kulačić iz Zenice ubijena je 2021. godine, a život joj je oduzeo suprug Mirnes Kulačić. On je potom na lokalitetu Talama kod Zenice oduzeo sebi život.

Eldin Hodžić je za ubistvo supruge Alme Karić osuđen na 35 godina zatvora. On je u julu 2021. godine u Boljakovom Potoku usmrtio svoju suprugu nakon što ju je duži vremenski period zlostavljao. Alma je ubijena ispred kuće koju su koristili njeni roditelja u navedenom sarajevskom naselju. Nakon nasrtaja na njenu majku i prijetnji oca, Hodžić je Almi zadao nekoliko udaraca, zatim je pištoljem udarao po glavi, a potom joj je pucao u potiljak.

Edina Odobašić (39) ubijena je u oktobru 2022. godine. Nju je u centru Bihaća udavio njen suprug Enes Odobašić. Dva dana nakon što je usmrtio svoju suprugu, Enes je izvršio samoubistvo vješanjem na drvetu.

Miralema Mehmedović (52) iz Tuzle ubijena je u novembru 2022. godine. Nju je hicem iz vatrenog oružja usmrtio njen suprug Salko Mehmedović koji je nakon toga izvršio samoubistvo.

U maju 2023. godine u porodičnoj kući kod Tuzle, u mjestu Krojčica, u alkoholisanom stanju, a nakon verbalnog i fizičkog sukoba, Muharem Subašić je oštrim i tupim dijelom sjekire supruzi Kadi Subašić nanio 13 različitih povreda u predjelu glave, vrata, grudnog koša, ramena, stomaka i ruku. Kada je ubrzo podlegla povredama, a Muharem je odmah nakon događaja uhapšen.

U porodičnoj kući u Tešnju u aprilu 2023. godine preminula je Sanela M. (49) koja je podlegla ranama u predjelu stomaka koje joj je nanio njen suprug Adem P. (56) vatrenim oružjem. On je potom izvršio samoubistvo.

Nermin Sulejmanović u svom krvničkom pohodu kakav se ne pamti u BiH, u petak je svirepo ubio i svoju partnericu Nizamu Hećimović. Ona je bila zaposlena u gradačačkoj firmi “Kula”. Usmrtio ju je vatrenim oružjem, a sve je to snimio i objavio na Instagramu.

Ovaj spisak, međutim, nije cjelokupni spisak žena koje su ubijene samo zato jer su – žene. U protekle dvije godine je u Bosni i Hercegovini ubijeno 19 žena.

Neophodan je zakonski okvir

Femicid nije izolovan događaj, već je potrebno imati u vidu specifičnost konteksta u kome se ubistvo dogodilo. Više od jedne trećine pokušaja i izvršenog femicida desilo se u stanu, kući ili dvorištu žrtve čime se potvrđuje da je za ženu koja trpi nasilje najopasnije mjesto upravo njen dom. Najvećem broju ubistava prethodilo dugotrajno nasilje koje nije bilo prijavljivano ili je bilo prijavljivano, ali je izostala adekvatna reakcija institucija, također u većini slučajeva slučajeva počinilac bio bivši bračni, vanbračni ili emotivni partner.

Više od tri petine, 61 posto, slučajeva ubistva žena desilo se u gradovima, uprkos dostupnosti općih usluga podrške koje pružaju javne ustanove, kao i specijalizovanih usluga podrške i pomoći koje pružaju ženske organizacije. Ovaj podatak ruši predrasudu da su patrijarhalni nadzori, specifični za ruralne sredine, uzrok nasilja.

Bilo kako bilo, ubistvo zasnovano na rodnoj pripadnosti je stvar koju je u BiH neophodno pravno kvalifikovati i kao takvo tretirati. Prvenstveno iz razloga da bi počinitelj dobio i adekvatnu zatvorsku kaznu za krivično djelo koje je učinio.

Do tada, morat ćemo da razmisliti zašto se u našoj državi nakon svake nesreće digne “galama” koja traje svega nekoliko dana od tog događaja, organizuju se protesti i sve se završi na tome. Da bismo u nečemu uspjeli, u tome moramo biti istrajni do cilja – u ovom slučaju dok femicid ne dobije svoj zakonski okvir prema kojem se počinitelji mogu odgovarajuće procesuirati.

Sve osobe koje osjećaju potrebu mogu se javiti na SOS telefon: 033 222 000 ili na jedinstveni telefon 1265 u FBiH i 1264 u RS.

(Klix)