Kalesijska dijaspora počela se stvarati krajem šezdesetih i ranih sedamdesetih godina XX vijeka, kada sa “otvaranjem granica” bivše socijalističke države veliki broj stanovnika kalesijske opštine odlazi na “privremeni” rad u Njemačku, Austriju, Švicarsku i druge zemlje Zapadne Evrope. Nešto prije toga počelo je zapošljavanje naših sugrađana u Hrvatskoj i Sloveniji, tada republikama u sastavu Jugoslavije. I u jednom i drugom slučaju radilo se o muškarcima, momcima ili već oženjenim ljudima, a tek kasnije će početi proces dovođenja kompletnih porodica.

Do novog talasa kalesijske dijaspore u Sloveniji dolazi u ratnom i poratnom periodu, kao posljedica agresije na Bosnu i Hercegovinu (1992-1995).  U periodu agresije Kalesijsci u Sloveniji imali su značajnu ulogu, u prihvatu izbjeglica i posebno u organizaciji i slanju pomoći svojoj opštini i Bosni u cjelini. Bili su dobro organizovani, a posebno veliki doprinos dali su: Daut Bureković, Hakija Suljkanović, Mevludin Hodžić, Hajrudin Alić, Muradif Hadžić, Nurdin Alić, Alija Suljkanović, Rasim Alić i mnogi drugi.

Kada se radi o nastajanu kalesijske dijaspore u Sloveniji, važno je napomenuti da su masovniji odlasci  počeli 1970. godine, kada je veći broj momaka iz kalesijskog kraja odmah po završetku osnovne škole otišao u Slovenju na školovanje. Pohađali su  škole za rudarska, građevinska i neka industrijska zanimanja, a stipendije, odnosno sredstva za smještaj i školovanje obezbjeđivala su slovenačka preduzeća, prije svih Rudnik Velenje i Rudnik Trbovlje. Zauzvrat, po završenom srednjoškolskom obrazovanju bili su u obavezi da se zaposle u rudniku, odnosno u drugim preduzećima koji su ih stipendirali.

Prije toga bilo je onih koji su otišli na rad u Sloveniju, uglavnom u rudnike. Slovenija je bila najrazvijenija od jugoslovenskih republika, tako da je bila primamljiva za ljude iz Bosne, gdje nije bilo baš puno prilika za zapošljavanje ljudi iz nerazvijenih opština.

Tako se na osnovu tih odlazaka iz sedamdesetih godina i kasnije, počela stvarati kalesijska dijaspora u Sloveniji, ponajviše u rudarskom gradiću Velenju. Za njima su došle porodice, djeca su se školovala i zapošljavala u Velenju i drugim mjestima, tako da danas imamo drugu i treću generaciju kalesijaca u Sloveniji.

Kao uspomena na prvu generaciju u Velenju ostala je i pjesma:

“Ja sam rudar iz Velenje,

u kopače spadam…“

Ovu pjesmu je ispjevao Jusuf Muminović iz Donjih Rainaca, pjevač Kalesijskih slavuja, i postala je svojevrsna himna te prve generacije naše dijaspore u Sloveniji. Inače, Jusuf Muminović Juka bio je u prvoj generaciji Kalesijaca, koji su poslije završene osnovne škole došli u Velenje i pohađali školu za rudarska zanimanja, nakon čega su se zapošljavali u Rudniku Velenje. Krajem osamdesetih godina ova pjesma je snimljena na nosače zvuka, u izvođenju muzičke grupe Raspjevana porodica Mehmeda Barčića.

Potomci prve generacije kalesijske dijaspore danas žive i rade u Sloveniji, i mnogi od njih su završili visoke škole i fakultete.

(Gornja Spreča)