Činjenicu da je institucija braka sve više u krizi potvrđuju i posljednji podaci Agencije za statistiku BiH, prema kojima je u našoj zemlji prošle godine registrovano za 40,77 posto više razvoda brakova u odnosu na 2010. godine.
“U 2011. godini u BiH sklopljena su 20.084 braka, a razvedeno 1.609 brakova. U poređenju sa 2010. godinom, broj sklopljenih brakova veći je za 1,79, a razvedenih veći za 40,77 posto“, saopšteno je iz Agencije.
I iz banjalučkog Centra za socijalni rad ističu da je iz godine u godinu sve veći broj zahtjeva za razvod braka te da je u protekloj i ovoj godini registrovan porast broja zahtjeva za postupak mirenja za 20 do 25 posto s tendencijom porasta.
Prema riječima mr. Radmile Dakšić, socijalne radnice u Centru za socijalni rad u Banjaluci, broj podnesenih zahtjeva za postupak mirenja, kao prvog koraka u postupku razvoda braka, na godišnjem nivou iznosi između 200 i 220. Ona dodaje da je uspješnost postupka mirenja bračnih partnera između 10 i 15 posto te da sama uspješnost mirenja ne zavisi samo od stručne pomoći socijalnih radnika, nego prvenstveno od motivacije bračnih partnera za nastavkom bračnog života.
Kao glavne uzroke razvoda brakova navodi nepromišljenost, nespremnost parova na kompromis, na uzajamno poštovanje, toleranciju, zdravu komunikaciju, kao i činjenicu da većina parova ulazi u brak bez jasno postavljenih zajedničkih ciljeva na kojima se temelji bračna zajednica.
“U dosadašnjem radu s partnerima i prema našoj evidenciji primijećeno je da parovi nespremno ulaze u brak, bez jasno postavljenih zajedničkih ciljeva, na kojima se temelji bračna zajednica“, navodi Dakšićeva.
Ističe da je primijećen porast podnošenja zahtjeva za postupak mirenja kod mladih bračnih parova, a koji se ujedno poklapa s naučnim stavom i pojavom prve bračne krize nakon rođenja prvog djeteta zbog nesnalaženja u podjeli roditeljskih uloga, obaveza i odgovornosti.
“Sve većem broju razvoda takođe doprinose teški socio-ekonomski uslovi života, porast nezaposlenosti, a što se veoma često indirektno negativno reflektuje na bračno i porodično funkcionisanje“, kaže Dakšićeva.
Pored navedenih uzroka, takođe, naglašava da se i kod dugogodišnjih brakova pojavljuje zasićenost i nezadovoljstvo u funkcionisanju, zatim ekonomska nezavisnost partnerki, nasilničko ponašanje, alkoholizam, narkomanija, kao i problemi u mentalnom zdravlju.
“U posljednje vrijeme se osjeća porast po pitanju bračnog nevjerstva i preljube, zatim prestanak ljubavi, odnosno emotivne i seksualne nezainteresovanosti za partnera“, navodi ovaj socijalni radnik.
Na osnovu analize rada s partnerima koji se razvode na području grada Banjaluke primjetno je povećanje mladih bračnih partnera između 20 i 30 godina starosti.
“Opservirajući i analizirajući partnerske teškoće i njihov roditeljski odnos evidentno je da većina partnera mentalno, socijalno i ekonomski nisu bili spremni za brak i odgovorno roditeljstvo. Ovakvi partneri teško prihvataju odgovornost u partnerskom odnosu i nepripremljenost za roditeljstvo, a što dodatno stvara zbrku i slabi stabilnost bračnog odnosa.
Dolazak djeteta na svijet samo po sebi nije uzrok problema, već nepripremljenost mladih partnera za još jednu odgovornost, a najčešće međusobno nerazumijevanje”, navodi Dobrila Tripković, socijalna radnica u banjalučkom Centru za socijalni rad.
Ona je pojasnila da je u Centru postupak mirenja savjetodavno-terapijskog karaktera, te da se radi na poboljšanju funkcionisanja partnera i prevazilaženju poteškoća u njihovom partnerskom i roditeljskom funkcionisanju.
“Takođe, savjetujemo partnerima da se s njima radi u porodičnom savjetovalištu s porodičnim terapeutima, a ukoliko se desi da postupak mirenja ne uspije, bračni partneri sa zapisnikom, koji se sačinjava u prostorijama Centra, mogu da podnesu tužbu ili prijedlog Sudu za razvod braka“, navela je Tripkovićeva.
I Ivan Šijaković, profesor sociologije na Univerzitetu u Banjaluci, smatra da postoji više razloga za sve češće razvode, a kao jedan od njih navodi i ekonomsku situaciju u državi, koja utiče na porodicu kao osnovnu ćeliju društva.
“Jedan od uzroka svakako jeste ekonomska kriza, koja već duži period potresa našu zemlju. To svakako kod ljudi izaziva neprijatnost, frustraciju, nesigurnost. Iz takvih uslova ne možete napraviti bolju situaciju, nemaju gdje da rade kada su resursi razgrabljeni i kontrolišu ih oni kojima nije do zapošljavanja drugih.
To se, naravno, odražava na socijalnu sferu gdje siromaštvo prijeti i ljudi ne mogu preuzeti na sebe taj stepen odgovornosti, ili je prebacuju jedni na druge, što dovodi do problema u porodici“, ističe Šijaković.
Aleksandar Milić, psiholog i profesor na Filozofskom fakultetu u Banjaluci, navodi da pomoć stručnih osoba, kada dođe do bračne krize, najčešće traže partneri starosti između 35 i 40 godina.
“Kada se uzme geneza nesklada bračnih saputnika, utvrdi se da je sve počelo skladom, ali da su kasnije, vjerovatno različitim prolaskom kroz krizne i stresne situacije, ljudi postepeno ‘slabili’, što je u visokoj korelaciji s padom mentalnog zdravlja“, pojašnjava Milić.
Komentarišući ‘pucanje’ brakova starijih bračnih saputnika, on navodi da je u periodima odrastanja djece težište odnosa upravo prema nasljednicima.
“Međutim, kada djeca stasaju muž i žena se više ne bave njima, pa jednostavno izgube zajednički aktivitet, ne razumiju se. Tada postaju vrlo netrpeljivi jedno prema drugom i to je odraz internog stanja. Tada neki ljudi imaju teškoća sami sa sobom, a pogotovo sa partnerom“, pojašnjava Milić.
Iz banjalučkog Centra za socijalni rad smatraju da 15. maj, Međunarodni dan porodice, pruža jedinstvenu priliku za podizanje svijesti javnosti i društva o različitim pitanjima porodice. Generalna skupština Ujedinjenih nacija je 20. septembra 1993. proglasila 15. maj Međunarodnim danom porodice, sa željom isticanja važnosti porodičnog života i porodice kao osnovne društvene zajednice.
Prevashodni cilj ovog dana je potaknuti djelovanje društva u korist porodice, kao i donošenje odluka koje će obezbijediti bolji standard i kvalitet života porodice. Od 1994. Međunarodni dan porodice se obilježava u mnogim zemljama svijeta.
Brak sve kraći
Sve je više brakova u BiH koji traju manje od godinu dana, ali se u tom slučaju obično razilaze mladi saputnici, dok razvod najčešće nastupa kada partneri imaju između 40 i 49 godina.
Prema podacima Agencije za statistiku BiH, prošle godine se razvelo 339 žena i 396 muškaraca koji su “zakoračili” u petu deceniju, pišu Nezavisne novine.
Prošle godine su potpisana 92 razvoda bračnih saputnika koji su zajedno živjeli manje od godinu dana, što je gotovo tri puta više nego 1997. godine. Tokom 1997. došlo je do 161 razvoda braka koji je trajao između tri i četiri godine, a prošle godine zabilježena su 263 takva razvoda.