Istraživanje švicarskog instituta za fudbalsku demografiju CIES pokazuju da je Bosna i Hercegovina, sa 88 fudbalera, na 14. mjestu u svijetu po broju igrača profesionalaca koji za hljeb zarađuju u nekoj od evropskih liga.
Iako djeluje nevjerovatno, fudbal spada među najznačajnije izvozne grane zemlje okovane brojnim problemima, a s obzirom na oko 4,5 miliona stanovnika i samo 16 profesionalnih klubova, taj podatak je fascinantan, ali i zabrinjavajući. Naravno, u ovu brojku se ubrajaju i igrači koji su rođeni i odrasli u drugim zemljama i koji pored državljanstva BiH imaju i državljanstvo druge zemlje.
Pedantni Švicarci pokazuju da je fudbal sa ovih prostora i te kako konkurentan na međunarodnom tržištu, bez obzira na skroman efekat reprezentacija i klubova u Evropi sa prostora bivše Jugoslavije.
Međutim, podaci sa kojima raspolaže Fudbalski savez BiH, govori da je taj broj fudbalera koji nastupaju van granica BiH mnogo veći. Samo prošle godine Savez je odobrio 354 dozvole fudbalerima koji su karijeru nastavili “preko grane”, od čega su 123 igrača profesionalci, odnosno bili su članovi nekog od klubova Premijer lige BiH, koji imaju status profesionalnih klubova.
– Nemamo tačan broj fudbalera koji nastupaju u inostranstvu, ali mogu da potvrdim da je taj broj mnogo veći od 88 koji nastupaju u Evropi. U posljednje vrijeme mnogo fudbalera sa ovih prostora karijeru gradi na Bliskom ili Dalekom istoku u zemljama poput Malezije, Vijetnama, Singapura i slično. Vrlo je teško saznati tačan broj, jer bi za tako nešto morali da idemo bukvalno “pješke” od zemlje do zemlje i od kluba do kluba. Naravno, to bi bilo vrlo sporo, ali mogu da potvrdim da je FSBiH samo prošle godine izdao 354 dozvole, od čega su 123 dozvole profesionalnim fudbalerima, koji su nastavili karijeru u inostranstvu. Pored toga, vrlo teško je utvrditi broj i iz razloga što se on mijenja praktično iz dana u dan, jer gotovo svakodnevno neki fudbaler iz BiH pronađe inostrani angažman – rekao je Elmir Pilav, sekretar FSBiH i čovjek zadužen za izdavanje dozvola za međunarodne transfere.
On takođe dodaje da je Savez u isto vrijeme izdao čak 330 dozvola stranim fudbalerima, koji su karijeru nastavili u BiH. Naravno, najviše igrača je iz zemalja bivše Jugoslavije.
– U posljednjih nekoliko godina primjetan je porast stranih igrača u našoj ligi, ali za sada je ipak manji priliv nego odliv fudbalera. Pored igrača iz okruženja, u naše klubove dolazi i mnogo Afrikanaca, ali i igrača iz Južne Amerike, kojima je BiH najčešće prva destinacija u inostranstvu i nada da mogu pronaći angažman u nekoj jačoj ligi – rekao je Pilav.
Što se tiče zemalja ostalih zemalja, najveći svjetski izvoznik fudbalera je Brazil, koji ima 528 profesionalca u evropskim klubovima. Iza Brazila odmah je Francuska, sa 247 fudbalera u inostranstvu, a na trećem mjestu je Srbija, koja ima 228 profesionalnih igrača u Evropi, a taj broj konstantno raste.
Od zemlja u regionu, po broju igrača u evropskim ligama ispred BiH još je Hrvatska, koja ima tačno 100 profesionalnih pečalbara u Evropi.
Pilav ističe da se na ovoliki broj internacionalaca iz BiH može gledati dvojako.
– Jedna stvar je što svi igrači sa ovih prostora u inostranstvo bukvalno idu “trbuhom za kruhom”, a druga je što postoji određen kvalitet naših igrača, koji mogu da zadovolje kriterijume većine inostranih klubova – rekao je Pilav.
Veliki problem predstavlja konstantno osipanje mladih talenata čijim odlaskom Premijer liga, ali i reprezentacija mnogo gube.
– To je trend koji je nemoguće zaustaviti. Ranije je u bivšoj Jugoslaviji postojalo pravilo da igrač ne može da ode u inostranstvo prije nego što ne napuni 28 godina, a sada to ne postoji i nemoguće je uvesti slično pravilo. Jedino što FIFA u posljednje vrijeme insistira na tome da se spriječi maloljetnim talentima da odu u inostranstvo. Jedini način da maloljetni fudbaler napusti zemlju jeste da mu se roditelji presele u drugu državu, zbog posla ili nekog drugog razloga i da na taj način fudbaler nastavi karijeru u nekom inostranom klubu – rekao je Pilav.
Pored Evrope, sve više igrača sa ovih prostora sreću traži u Aziji. Samo u ovom prelaznom roku iz Crvene zvezde trojica igrača su nastavili karijeru u Kini, gdje već igra na desetine fudbalera, ali ima i nekoliko stručnjaka. Interesantno je da je doskorašnji trener OFK Beograda Dejan Đurđević postao trener uzbekistanskog Pahtakora. Takođe, nekadašnji igrači Borca Nemanja Vidaković i Darko Maletić, trenutno igraju u Azerbejdžanu, odnosno Kazahstanu. Bivši igrač Rudara iz Prijedora Dalibor Dragić karijeru je nastavio u malezijskom prvoligašu Sabahu.
Prava ikona singapurskog fudbala je pravi fudbalski globtroter Aleksandar Đurić, čovjek iz Doboja, koji već desetak sezona uspješno igra u tamošnjim klubovima, ali i reprezentaciji, čiji je kapiten.
Švajcarski naučnici pokušali su da utvrde koliko klubovi u modernom fudbalu posvećuju pažnje proizvodnji igrača. Rezultati su nažalost poražavajući, što i ne čudi, s obzirom na to da je odavno jasno da je fudbal postao ogroman biznis i da nestrpljivi kapitalisti žele rezultate odmah i sada. Tako se, recimo, ispostavilo da čak sedam klubova u italijanskoj Seriji A u svom igračkom kadru nema nijednog fudbalera koji je ponikao u toj sredini! Odnosno, da je u timu u kome igra proveo barem tri sezone u periodu od svog 15. do 21. rođendana. Nebitno da li je stranac ili ne. Donekle čudi i podatak da u engleskoj Premijer ligi ima više domaćih fudbalera nego u Njemačkoj, iako engleske klubove bije glas da novcem bogatih vlasnika otimaju djecu siromašnijim ekipama. Međutim, ni Premijer liga ni Bundesliga ne mogu da se pohvale da im kostur ekipa čine djeca iz vlastitog pogona. U Engleskoj ih je svega 16,2 odsto po klubu, u Njemačkoj 16 odsto. U Italiji svega 7,4 odsto, najmanje u Evropi.
Ima i svijetlih primjera, čak i u “velikoj petorci”. U Real Sosijedadu je pomenuti procenat 62,5 odsto, Atletik Bilbau 54,2 %, Barseloni 42,9 %, Renu 41,7 %, Arsenalu 38,7 %, Mančester junajtedu 37,9 %, Liverpulu 29,6 %, Šalkeu 33,3 %, minhenskom Bajernu 29,2, a na Islandu 43,4 odsto. Hetafe, Dižon, Vigan i Hanover nemaju nijednog “svog” igrača.
Situacija nije bitno drugačija ni u domaćim klubovima, jer je sve više igrača koji dolaze “sa strane”. Ipak, još uvijek ima igrača koji su ponikli iz omladinskog pogona kluba, a recimo u banjalučkom Borcu trenutno ima deset igrača iz matične škole. Osvrt na stanje u ruskoj Premijer ligi prava je potvrda da novac igra sve veću, ako ne i glavnu ulogu u fudbalu. Bogati oligarsi u najvećoj zemlji svijeta posljednjih godina pronašli su novu igračku u vidu fudbalskih klubova i ne pitaju za cijenu kada žele nekog igrača u svojim redovima. U Premijer ligi stranci čine 28,6 odsto od ukupnog broja profesionalaca, a ne tako davno, 2009. godine, bilo ih je svega 11,6 odsto.
Takav trend se sve više nastavlja pa ne treba da čudi ukoliko za nekoliko godina ruska liga uđe u Top pet evropskih liga. Već sada njihova liga ima više reprezentativaca nego Francuska, Italija, pa čak i Španija!
Najviše ih je u Engleskoj (41,2 odsto), dok u Irskoj, vjerovali ili ne, nema nijednog fudbalera sa statusom A reprezentativca. Irci danak plaćaju Englezima, koji već u ranim danima kupuju sve što valja, pa u ovoj zemlji ostaju samo poluprofesionalci koji pored fudbala rade još neki posao, ali su i dalje u stanju da iz kvalifikacija za Ligu šampiona izbace Partizan.
S druge strane, reprezentativnih akcija se svakako najviše pribojavaju u Barseloni, koja ostane bez čak 81 odsto ekipe kada se igraju utakmice nacionalnih timova.
U konkurenciji klubova apsolutni “pobjednik” je Seltik, čiji je stručni štab prošle godine licencirao 25 igrača, među njime tek četvoricu Škota. Stranci čine većinu i u Engleskoj (54,6 odsto), Portugaliji (55,1), ali ne i u Italiji (48,7) i još manje Francuskoj (tek 27,2 %). Internacionalaca nema u samo 11 klubova iz 33 najjače lige Evrope.
Istraživanje instituta obuhvatilo je i prosječnu starost ekipa, kao i visinu igrača. Tako smo saznali, mada smo mogli i da naslutimo, da aktuelni prvak Italije Milan ima najstariji igrački kadar u Evropi – njegovi fudbaleri u prosjeku imaju 30 godina.
Suprotnost je Dablin, sa prosjekom od 20,94 godina, a velike pohvale zaslužuje i beogradski Rad. “Građevinari” prosječno imaju 22,62 godine, a po tome su u 2011. godini bili šesti u Evropi! Najstarija liga je kiparska (28,23 godina), a najmlađa Slovenačka (23,65).
Najviši tim u Evropi ima ukrajinski Volin iz Lucka, sa igračkim kadrom prosječne visine od 187,26 centimetara. Nasuprot kršnim Ukrajincima, najniži su asovi evropskog i svjetskog šampiona Barselone, čiji je prosjek samo 177,48 centimetara. Vječiti rival Katalonaca, Real iz Madrida, ima skoro šest centimetara viši sastav (183,4), ali na fudbalskom terenu veličina zaista nije bitna.
24sata.info